AKYATAN LAGÜNÜNDE TUZLULUK VE BAZI KİRLİLİK DÜZEYLERİNİN SAPTANARAK COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ DESTEKLİ DAĞILIMLARININ BELİRLENMESİ
                                              
Determınatıon Of Salınıty And Some Pollutıon Levels Wıth GeographıcInformatıon Systems In Akyatan Lagoon

Ayşegül DEMİR                                                Zeliha SELEK
Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı                      Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı

ÖZET
Bu çalışmada, Türkiye’nin en büyük sulak alan sistemi Akyatan Lagününün Aralık 2007-Ağustos 2008 dönemleri arasında sıcaklık, çözünmüş oksijen (ÇO), pH, alkalinite, elektriksel iletkenlik (Eİ), tuzluluk, çözünmüş katı madde (ÇKM), klorür (Cl-), askıda katı madde (AKM), sülfat, kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), toplam fosfor (TP), amonyum, nitrit, nitrat, toplam koliform (TC) ve fekal koliform (FC) gibi fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik parametrelerin değişimleri 15 farklı istasyonda aylık periyotlarda izlenmiş ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak alansal dağılım haritaları çıkartılmıştır. Sonuç olarak; Akyatan lagünü yüzey suyu pH değerlerinde nispeten küçük bir artış, ÇO değerinde ise fazla bir değişim olmadığı gözlenmiştir. Lagünün batı bölgesinde Tuzluluk, Eİ, ÇKM ve Cl- değerlerinin, denizin 1,5-2 katı kadar yüksek değerlere ulaştığı görülmüştür. AKM değerinin yağış, rüzgar ve dalganın etkisiyle yükseldiği saptanmıştır. Sülfat değerlerinin drenaj kanallarında, lagüne göre daha düşük seviyelerde seyrettiği görülmüştür. Amonyum, drenaj kanallarında düşük, lagün suyunda ise kışın lagünün batı ve yazın da doğu bölgelerde yüksek değerlerde tespit edilmiştir. TP, nitrit, nitrat ve KOİ değerleri genelde lagünün batı ucunda ve drenaj kanallarının boşaldığı bölgelerde yüksek seviyelerde saptanmış ancak, yaza doğru lagün içinde bir düşüş görülmüştür. Su kalitesini gözlemek amacıyla bakılan bütün parametreler; iklimsel, hidrolojik, hidrodinamik olaylar ve insan faaliyetlerinin etkisi ile lagün içerisinde birbirinden farklı değişim göstermiş ve bu değişimler CBS kullanılarak net bir şekilde gözlemlenme imkanı bulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Akyatan, aşırı tuzlu lagünler, su kalitesi, CBS.

ABSTRACT
In this study, Akyatan lagoon, which is among the largest wetland systems in Turkey, was characterised based on temperature, dissolved oxygen (DO), pH, alkalinity, electrical conductivity (EC), salinity, total dissolved solids (TDS), chloride(Cl-), total suspended solids (TSS), sulphate, chemical oxygen demand (COD), total phosphate (TP), ammonium, nitrite, nitrate, total coliform(TC) and fecal coliform (FC) a period between December 2007-August 2008. Seasonal and local variation were determined on a monthly basis in terms of these physical, chemical and bacteriological parameters at fifteen sampling stations previously determined. İn order to determine spatial distribution of these parameters around the lagoon, Geographic İnformation System (GIS) were used and the distribution maps were formed. As a result, pH increased, DO values did not differ significantly. Lagoon is defined as hypersalinity lagoon, because of the salinity, EC, TDS and Cl- values 1,5-2 times higher than sea water. However TSS and sulphate values were much higher those observation the drainage channels. COD was found high levels towards the west of the lagoons as well as where the drainage channels discharge. Ammonium values observed in the drainage channel were low, however, ammonium was high in the west of the lagoon in the spring months and east of the lagoon in the summer months. TP, nitrite, nitrate values were found generally high in the west and the drainage channel discharge point with decreasing trent in the summer months with GIS maps, the variation in the water quality of the lagoon in terms of climatic; hydrological; hydrogeological; hydrodinamic and human factors were summarized.
Key Words: Akyatan, hypersalinity lagoons, water quality, GIS