BAZI PAMUK (Gossypium ssp.) GENOTİPLERİNİN ÇOKLU DİZİ (Line x Tester) MELEZLERİNDE TARIMSAL VE TEKNOLOJİK ÖZELLİKLERİN KALITIMI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

A Research On The Inheritance Of Agronomical And Technological Properties Of Some Cotton (Gossypium ssp.) in Line X Tester Hybrids

Kenan BOYACI                                                         Oktay GENÇER

Tarla Bitkileri Anabilim Dalı                                                             Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET
Bu çalışma, 2006 ve 2007 yıllarında, 4 ana ve 3 baba olarak kullanılan pamuk (Gossypium ssp.) genotiplerinin, çoklu dizi kantitatif analiz yöntemi uyarınca oluşturulan populasyonda, incelenen özellikler yönünden, genetik yapıyı incelemek,  F1 melez gücünü saptamak, uygun anaç, melez kombinasyonlarını belirlemek ve genetik kaynak oluşturmak amacı ile Ç.Ü. Pamuk Araştırma ve Uygulama Merkezi deneme alanında, tesadüf blokları deneme deseninde, 3 tekrarlamalı olarak yapılmıştır.
Oluşturulan populasyonda; incelenen tüm özelliklerinin yönetiminde eklemeli olmayan gen etkilerinin önemli olduğu; lif inceliği (mic) ve kısa lif içeriği özellikleri için negatif; incelenen diğer özellikler için pozitif yönde heterosis oluştuğu; kütlü verimi ve lif inceliği için Paum 102; lif uzunluğu, lif yeknesaklığı, lif kopma dayanıklılığı için Paum 101 ve Paum-B; kısa lif içeriği için Paum-B pamuk genotiplerinin en iyi genel uyuşma yeteneği gösteren anaçlar olduğu; kütlü verimi, lif inceliği ve lif yeknesaklığı için Paum 102 X Bahar-14; lif uzunluğu için Paum 101 X Paum-B ve Paum 102 X Bahar-14; lif dayanıklılığı için Paum 101 X Paum-B; kısa lif içeriği için Paum 103 X Paum-B melez kombinasyonlarının, anılan özelliklerin geliştirilebilmesi yönünden, en ümitli melezler olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Pamuk, line x tester, uyuşma yeteneği, gen etkisi, melez azmanlığı

ABSTRACT

This study was conducted in randomized complete blocks with three replications to investigate the genetical make up, evaluate F1 hybrid vigor and determine the suitable parents and their hybrid combinations, and to create genetic source for studied characteristics in the population obtained by line x tester quantitative analysis method involving 4 female and 3 male parents of cotton (Gossypium ssp.) in the C.U. Cotton Research and Application Center experiment area, in the years of 2006 and 2007.
In the populations; all properties were influenced by non-additive gene effects; values of heterosis for fiber micronaire and short fiber index were negative, while the other characters were positive. It was determined that Paum 102 for seed cotton yield and fiber micronaire; Paum 101 and Paum-B for fiber length, fiber uniformity, fiber strength; Paum-B for short fiber index were the best parent cotton cultivars and also had best general combining abilities. It was determined that Paum 102 X Bahar-14 for  seed cotton yield, fiber micronaire and fiber uniformity; Paum 101 X Paum-B and Paum 102 X Bahar-14 for fiber length; Paum 101 X Paum-B for fiber strength; Paum 103 X Paum-B for short fiber index hybrid combinations were the most promising crosses.