Beton AgregalarıNda Taşunu ve Kil Miktarı Üzerinde Formasyon Özelliklerinin Etkisi ve Metilen Mavisi Deneyinin Önemi

Effect ofFormationProperties on Amount of Dust and ClayAtConcreteAggregatesandImportance ofMethyleneBlue Analysis

Aslıhan GÜNEYLİ                                               Sedat TÜRKMEN
Jeoloji Muhendisligi Anabilim Dalı                         Jeoloji Muhendisligi Anabilim Dalı

ÖZET
Konkasör tesislerindeki işletmeciliğin, tekniğe uygun yapılmaması, kırma kum içerisindeki ince madde miktarının artmasına ve agrega kalitesinin bozulmasına neden olmaktadır. Kırma kumda karşılaşılan problemlerden bir tanesi de çökel kaya tabakaları arasında olabilecek kil bantlarının, kırılan kayalardan ayırmadan doğrudan kırıcılara verilmesidir. Kırma agrega içerisinde, taş unu olarak adlandırılan ince malzeme, beton kalitesi üzerinde doğrudan etkilidir. Beton kalitesi açısından; basınç dayanımı, su emme, rötre çatlakları gibi parametreler üzerinde taş unu olumlu etkiler sağlarken kil, betonun fizikomekanik özelliklerini olumsuz etkiler. Konkasör tesislerinde ince agrega elek analizlerinde 0.063 mm ‘lik kare gözlü elekten % geçen malzeme ‘ince madde’ miktarını belirler. Fakat elek analizi sonuçları yalnız fiziksel bir tanımlama yapılmasını sağlar. Betona taşunu eklenmesi hem çimento ekonomisi hem de beton kalitesi açısından olumlu etkiler sağlamaktadır. Bu bağlamda agrega içerisinde ince madde oranının fazla olması durumunda ince maddenin mineralojik yapısı araştırılmadan agreganın yıkanmaması önemlidir. Yıkama, kompasite yönünden sonuç ürün olan betonu zayıflatacak ve ekonomik yönden pahalı bir ürün ortaya çıkacaktır. Agrega içerisindeki ince madde kil değilse bu malzemenin agrega içerisinde belli bir oranda bulunmasında fayda vardır. İnce agrega kalitesi (kil içeriği)’nin belirlenmesinde “metilen mavisi” [TS EN 933–9] deneyi basit, pratik, ucuz bir yöntemdir. Metilen mavisi deney sonuçları 0.063 mm, kare gözlü elekten geçen malzemedeki kil içeriği hakkında yorum yapmamızı sağlar. Bu çalışmada Adana çevresinde altı farklı agrega ocağından alınan ve hazır beton santrallerinde kullanılan ince agregaların alındığı ocakların formasyon özellikleri (özellikle kil içeriği), kırma-eleme tesis donanımları ile 0.063mm’lik kare göz elekten geçen ince madde miktarı ve metilen mavisi değerleri belirlenmiştir. İnce agregaların alındığı ocakların formasyon özellikleri, kırma-eleme tesis donanımı ile ince madde miktarı ve metilen mavisi değerleri arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Ayrıca söz konusu taş ocaklarında, kırma-eleme tesis donanımının ince agrega içerisindeki kil oranının azaltılmasında etkili olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: kırma taş, taş unu, metilen mavisi deneyi, beton

ABSTRACT
The management in Crushing&Screening Plants is not fulfilled in compliance with related techniques therefore it causes to increase fine material quantity in the crushed sand and it also causes to decrease the aggregate quality. One of the problems which is faced in crushed sand is to give the clay layer which may be between the sedimentary stone beds, to crusher, before do not separate the clay layer from crushed stones. The fine material which is called as stone dust in crushed aggregate is directly affects the quality of concrete. According to the quality of concrete, when the parameters like compressive strength, water absorbing and shrinkage crack provide positive effects on stone dust, clay affects the physico_mechanic properties of concrete in a negative way.  The percent pass material which is examined by using a 0,0063 mm square mesh sieve in fine aggregate sieve analysis at the Crushing&Screening plants determines the quantity of fine material. But the results of sieve analysis only supply making a physical description. Adding stone dust to concrete, supply positive effect according to both cement economy and concrete quality. In this context, if the proportion of fine material in the aggregate is too much, it is important not to wash the aggregate before research the mineralogical composition of the fine material. Washing weakens the result product concrete as to compactness and come out an economically expensive product. If the fine material in the aggregate is not clay, there is advantage of existing certain amount of this fine material. In the determination of fine aggregate quality (clay content) methylene blue test is simple, useful and a cheap method. The results of methylene blue test supply making comments about the clay content in the sieved material which is sieved by using a 0,063mm square mesh sieve. In this study the quarries’ formation features(clay content), crushing-sieving plant equipment and the amount of materials which are sieved by using a 0,063mm square mesh sieve and methylene blue test value were determined according to the fine materials which are taken from six different aggregate quarries from the region of Adana. A comparison were made between the quarries formation features from which the fine materials were taken, crushing-sieving plant equipment and the amount of fine material, and the methylene blue test value. Furthermore, it is determined that in those stone quarries, crashing-sieving plant equipment is effective to reduce the clay amount in the fine aggregate.